Das Salz
Sisch en Kenig gwäst, der hot drei Techtre ghatt, un do hot er se emool gfroogt, wie se sou beinanner gwäst sen, wie gäärn dass se en heete. No hot die Eltscht gsaat: sou gäärn wie en Edelstaaⁿ. Un die Anner hot gsaat: so gäärn wie e Pärle. Nocht wie er die Dritt – die hot Rose ghaaße – gfrogt hot, hot die gsaat: so gäärn wies Salz. Un däs hot de Kenig sou verzirnt, dass er die jingscht Tochter hot umbringe losse wolle un hot zwee vertraute Mann mit er fortgschickt [89] in Wald, dass se se umbringe solle: sie meeste awwer ihr Zunge mietbringe, dass er sieht, dass se tout weer.
Noch sen die zwee Mann miet er fort in Wald un wie se sou weit drin gwäst sen in ěre Wildnis, wu niemed meh ihne uf die Spuur hot komme kenne, not häwwe se ěre gsaat, dass se se umbringe solle, weil se zu ihrem Vatter gsaat heet, dass sen sou gäärn heet wies Salz. Noch hot se halt arg aaⁿghalte un hot gheilt, dass se er doch s Läwe schenke solle. Die zwee häwwe se aa gäärn ghat un sisch en hart wädder gange; nocht häwwe se sich broote, wie ses mache solle. Nocht hot sen verspräche messe, dass se sich nie meh im Land woot sähe losse, dass es net verrote wärd, dass se noch lääbt, un dass se net aa ums Läwe kumme. Nocht hot sen däs versproche. Un do häwwe se e Hindl, wu se bei sich ghat häwwe, tout gmacht un häwwe dem die Zung rausgschnitte un häwwe se eiⁿgwickelt un häwwe se mit haam.
Die Kenigstochter isch fort. Noch wie die zwee haamkumme sen, häwwe ses em Kenig gsaat, sie heete die Zung. Not hot der Kenig gsaat: er mecht se net sähe, sie soote se in Sudde neiⁿschmeiße. Däs isch en rächt gwest, weil se gfärcht häwwe, er mecht die Zung erkenne.
Die Kenigstochter isch lang im Wald rumgärrt un isch sou lang fortgloffe bis se aus em Land nauskumme isch un in e fremm Land neiⁿ. Un not hot se sich um Äärwet umgsähe. Not hot se halt närjeds kaaⁿ Unnerkumme gfunne un isch von aam Ort an de annere gschickt worre, bis er gsaat worre isch, se soll in en Ort naaⁿgehe, dort weer e Schloss, dort weer e alti Kenigin, die teet als sou Maadlin ufnemme. Nocht wie se do naaⁿkumme isch, hot se aa aaⁿghalt um Äärwet: sie teet schun sou lang rumlaafe, sie woot alle Äärwet touⁿ. Un weil se halt so arg aaⁿghalte hot, not hot die Kenigin sie bhalte un hot se sou näwerum arweite losse mit Holztrage un allerhand. Weil der Kenigstochter ihr Klader verrisse gwest sen, isch se net gacht gwest; wie se awwer widder ordliche Klader ghat hot, hot se zu der Kenigin naaⁿ gdärft un hot im Gaarte schaffe messe, wo die Kenigin spaziere gangen isch. Un do isch se halt arg fleißig gwäst: des hot der Kenigin arg guut gfalle. Die Kenigin hot viel Blumme ghatt, die hot die Kenigstochter morjeds un oweds gieße messe.
[90] Not wie der alte Kenigin ihrm Suhⁿ seiⁿ Suhⁿ, der jung Kenig, zu Besuch kummen isch, isch die Kenigin miet em im Gaarte spaziere gange un die Rose hot die Blumme ggosse. Dem Kenigssuhⁿ hot se halt gfalle un er isch druff zugange. Am ärschte Mool hot die Kenigin nix verlickert. Oweds sen se widder im Gaarte spaziere gange un do hot die Kenigstocher widder die Blumme ggosse. No wie se dann ins Schloss kumme sen, häwwe se e Tafel aaⁿgstellt un häwwe gässe un gtrunke, un do hot die Kenigin ihm Enkel gfroogt, wälle Blumme em am beschte gfalle hot. Not hot er gsaat: die wo hinne nooch gloffen isch! Noch hot en die Kenigin grouß un erstaunt aaⁿgguckt un hot gsaat: däs soot er sich ausem Sinn schlage, die Gdanke keent er net fihre; sie weest net, wo des Maadl häär weer. Not hot er kaaⁿ Antwort driwwer gäwwe. Awwer wann die Kenigstochter im Gaarte die Blumme ggosse hot, isch er aa dort gwäst un hot mit ěre gschwätzt un se häwwe sich ganigt, dass er se liewe teet. Wie awwer die Kenigin gmerkt hot, dass er Ernscht mecht, hot er fortgmesst zu seim Vatter.
Wie er dəhaam gwäst isch, hots em halt nemme gfalle dəhaam: er isch missmutig un traurig gwäst un sisch kaa Läwe in em gwäst. Nocht häwwe sen halt widder zu seiner Altmotter, der alte Kenigin, gschickt, dass er sich erholle soll. Die alt Kenigin hot en widder ufgnumme, un wie se gsähe hot, dass er sou wenig gworren isch un dass er an der Rose sou hengt, so hot se halt aa nix meh gsaat. Sie hot däs Maadl iwwer die Zeit aa lieb gwunne.
Nocht sen se im Gaarte uf ěre Bank beisamme gsässe un not hot sem offeriert, dass sie kaaⁿ gwehnlich Maadl weer, sondern e Kenigstochter, un wies gange weer, dass se ausem Land gmesst heet. Un se heet verspreche messe, dass se net meh in ihrm Vatter seiⁿ Land komme därf, un däs woot se halte. Not isch der Kenigssuhn frou gwest un isch gsund worre un isch haam zu seim Vatter un hots em gsaat, dass er die Rose zu seiner Gmahlin mache will.
Wie der alt Kenig gheert hot, dass der alt Kenig das Salz sou gschätzt hot, no hot er gsaat: däs bringe mer all färtig, dass däs widder ins Gleis kummt!
Nocht isch alles färtig gmacht worre zur Hochzig un isch e Stuwwe gmacht worre, wo mer alles im verborjene hot sähe kenne, wos drin vorgeht. Nocht isch dem Kenig, [91] der Rose ihrm Vatter, geschriwwe worre, dass er komme soll zur Hochzig vum junge Kenig.
Nocht hot der anner Kenig sich uf de Wääg gmacht un isch richtig kumme, so weits aa gwäst isch. Un wie er nu kummen isch, häwwe sen freindlich ufgnumme un häwwen neiⁿgfihrt in die häärgricht Stuwwe. Nocht sen halt allerhand guute Sache ufgtroge worre un hot an nix fehle därfe. Awwer närjeds isch kaaⁿ Salz naaⁿkumme. Not häwwe se de Kenig əllaaⁿ sitze glosst un häwwe die Tier zugmacht, dass er kaaⁿ Salz hot verlange kenne. Nocht hot er erscht gtrunke un sein Dorscht glescht, un wie er hot aaⁿfange wolle ässe, hot er halt alle Speise rumversuucht un se häwwe halt all kaaⁿ Salz ghat. Not, weil em nix gschmäckt hot, hot er abgleegt. Nocht häwwe sen əllaaⁿ sitze glosst, bis se gsähe häwwe, dass er niddergschlage worren isch un seiⁿ Sinde eiⁿsicht. Un wie se gsähe häwwe, dass er de Kopf senkt un uf die Hand stitzt un zərickdenkt, nocht isch der alt Kenig neiⁿ un hot en gfroogt, worum er net ässe teet? Nocht hot er gsaat: Sisch net guut, sisch närjeds kaaⁿ Salz drin! Noch hot der anner gfroogt, worum er dann so traurig weer? Un do hot er gsaat: Meiⁿ Sinde falle wer eiⁿ; etz weiß i erscht, wie netig mer des Salz braucht. Friher hab ichs net nooch seim Wäärt gschätzt. Drei Techtre hawwich ghat un hab se gfroogt, wie gäärn as se mi heete. Un do hot die Ärscht gsaat: wie en Edelstaaⁿ, un die Zwat: wie e Pärle, un die Dritt hot gsaat: wie des Salz. Un do hawwich die Jingscht umbringe glosst, so hawwich mi gärjert driwwer. Däs muss i jetz breie! Not hot en der alt Kenig gtreescht: wann er seiner Tochter verzeihe woot, not keent er se widder sähe. Un do hot der anner gsaat: Däs weer mer e groußi Fraaid, sie soll numme kumme! Not häwwe se die Rose im Hochzischmuck vorgfihrt un häwwem gsaat, dass ihr Hochzig seiⁿ soll mit em junge Kenig.
Noch sen se nanner um de Hals gfalle un sen frouh gwäst. Un do isch de Hochzig gfeirt worre un dann isch der Kenig vergniigt in seiⁿ Land haamgzoge, un wann die junge Leit net gstorwe sen, läwe se heit noch.