Seite:De Geschichtsauffassung 296.jpg

Fertig. Dieser Text wurde zweimal anhand der Quelle korrekturgelesen. Die Schreibweise folgt dem Originaltext.

Praefatio zur Vita Henrici IV [WW. I, 605] an den Abt von St. Emmeram: Ibi reperi chronicon Hermanni comitis Veringen, consules Cassiodori, quae Ioannes Cuspinianus, praeceptor meus, vir harum rexum curiosus perscrutator, exscripsit ac ut spero, propediem, quae est hominis diligentia, publicabit. Da aber die Regensburger Hs. [jetzt clm. 14613] nach Mommsen [M. G. Auct. ant. XI, 117] unvollständiger ist als die Cuspinians, so wird wohl Stabius als Entdecker unangefochten bleiben. Das Kloster, wo er die Hss. fand, ist die Reichenau.

70) Caesares 219,10; Consules 469; vgl. auch Caesares 174: Longum esset ea [sc. pia gesta Caroli Magni] ordine recensere, qui iam annis pluribus in recognoscendis monasteriorum ac templorum diplomatibus non vulgarem operam impendi, qui harum rerum curiosus antiquitates nostrae Germaniae in cultu ac religione Christi perdiscere volui.

71) Er hatte Rudolf ignavus genannt, s. Caesares 351,50, anderes über Merula 312,26, 327,28 und 367,39.

71a) S. die interessante Stelle über Justinian Caesares 141: Legum enim conditor maximus, confusas omnes in epitomen redegit, supervacua et inutilia resecans, quum prius incondita et sparsa civilis illa iuris corpulentia obrueret magis studia quam iuvaret. In quinquaginta Digestorum libros singula contraxit et quatuor Institutionum libros compressit ac Codicem insuper tanquam coronidem adiecit, usus opera Ioannis patricii, Triboniani, Theophili, Dorothei, in quo nescio maiorem laudem an detrectationem commeruerit. Nam quot egregia Pauli, Modestae, Scaevolae aliorumque infinitorum docta volumina interiisse credis? qui profecto singularum rerum materiam procul dubio adamussim interpretati sunt, adeo ut neque Bartoli neque Baldi neque Porci neque Saliceti commentationibus opus fuisset, qui etiam contra Iustiniani edictum iam orbem libris suis repleverunt, ut nulla aetas satis sit ad hos perlegendos sufficiens. Sed cum Iustinianus esset analphabetos (utpote a Iustino patre suum olim custode progenitus) et omnium literarum ignarus, facile a quovis decipiebatur fraudulento et doloso: qualis erat Tribonianus adulator, ut inquit Suidas, fraudulentissimus, simul et avarissimus, omnis religionis, praesertim Christianae, contemptor, quaestor Iustiniani . . . Ideo facile potuit indocto regi imponere, qui tanta inconstantia levitateque leges tot contrarias posuit, quas posteri, licet anxie inter se digladientur, nunquam tamen concordare possunt. – Dazu ist die Charakteristik Justinians bei Huttich und die Urteile von Bebel und Cochläus heranzuziehen, s. o. V78. – Auch für das, was Cuspinian über Maximilians Abneigung gegen die Juristen sagt (vgl. Ulmann II, 7333), wird man seine eigene zu beachten haben.

72) Er spricht von einem peculiare opusculum de hac re impressum, patria lingua scriptum. – Cuspinian ist also der erste nachweisbare Benutzer dieser Schrift, noch vor Franck, den Waitz, Jbb. d. dtn. Reichs unter Heinrich I3, S. 265 ff. nennt.

73) Vgl. Cuspinians Caesares 263 mit Otto Frising. Chronica IV, 32.

74) Caesares 153,42 beschreibt er eine Münze des Heraklius, die ihm sein Freund Gremper geschenkt hatte, und fügt hinzu: Haec ne perirent, etiam illuc studiosis adieci, ut si similia invenirent, non occultarent, ut faciunt βιβλιόταφοι. Ob Cuspinian auch Fuchswags Münzsammlung geerbt hat, wie meist berichtet wird, ist fraglich, s. Gottlieb, Ambraser Handschriften I, 46. In der Vorrede zu seiner Ausgabe des Marbodeus Gallus De lapidibus pretiosis (Wien 1511) wendet er sich an den auch als Freund des Celtis bekannten Propst Augustin von Olmütz